Mankombu Sree Bhagavathy Temple is a renowned Hindu shrine with a rich history spanning nearly 1,000 years.The presiding deity is Goddess Bhagavathy, revered for her power and benevolence.
It is positioned at the meeting point of the revered Pampariver and Manimalayar rivers in Malayala Nadu. An idol of Goddess Daru is housed within the temple, which faces westward. A golden flagpole stands prominently in front of the temple. Following the persistent floods of 2018 and 2019, both the temple and the flagpole have suffered deterioration, and restoration efforts are currently underway.
The main deity and associated deities are temporarily enshrined in the Balalaya while repairs are being finalized. Rituals are conducted five times daily at this site. The temple's administration falls under the Travancore Devaswam and is managed by the Kulangara Illakars. The Thammaman tantris, renowned for their expertise in tantra at Sabarimala, are also authorized to perform rituals here. Additionally, the deities of Shiva, Ganapati, and Ayyappan are enshrined within the temple. According to local legend, Kaimal, the residence of the Maharaja of Travancore, was engaged in cutting wood from Mankompumala near Pala for the construction of a house when a tree trunk floated down the Pampanadi River to Alappuzha.
In response to this event, the Kaimals and local inhabitants erected a temple dedicated to the goddesses who accompanied Mankombilamma at two nearby locations, namely Vadayatu Temple and Koikal Temple. The name Mankomb is believed to have originated from the goddess who established her presence in Mankompu, as well as from the growth of Mankomp in the area. This location is also referred to as Kottabhagam.
To perform the rituals associated with the goddess, Namboothiris were brought from Arakkal in Kolathunad, as the local populace was unfamiliar with the necessary ceremonies. It is said that they settled near the temple pond, which led to the designation of Kulangare Illakars.
Subsequently, Brahmins from distant regions migrated to the area for temple-related activities and trade. Munnilavu Mankompukavu, located near Pala, is recognized as the original site of Mankombilamma. From this location, the goddess is worshipped in numerous places, with her complete form being present in only three of them. One such site is the shrine situated in Kottabhag Mankombi. It is believed that invoking Amme in Mankombi will provide protection against any adversary.
The temple festival occurs on the tenth day of the Medammonth. The festival of speech held at the temple is particularly noteworthy, attracting individuals from various castes and religions who travel from different regions of the country to pay their respects to the goddess. During this festive period, the temple grounds become exceptionally crowded.
മങ്കൊമ്പ് ശ്രീ ഭഗവതിക്ഷേത്രം
ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ കുട്ടനാട് താലൂക്കിൽ, മങ്കൊമ്പിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പുരാതന ദേവീക്ഷേത്രമാണ് മങ്കൊമ്പ് ശ്രീ ഭഗവതീക്ഷേത്രം. ആലപ്പുഴ കളർകോട് സനാധന ധർമ്മ കോളേജിന് സമീപമുള്ള കേരള യൂണിവേഴ്സിറ്റി സ്റ്റഡി സെൻററിൽനിന്ന് 15.2 കിലോമീറ്റർ ദൂരത്തിൽ, ആലപ്പുഴ ചങ്ങനാശ്ശേരി റോഡിലൂടെ സഞ്ചരിച്ചാൽ ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരാം. മലയാള നാടിന്റെ പുണ്യമായ പമ്പാനദിയുടെയും മണിമലയാറിന്റെയും സംഗമസ്ഥാനത്താണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഇവിടെ ദേവിയുടെ ദാരുവിഗ്രഹം സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ദർശനം പടിഞ്ഞാറോട്ടാണ്.
ക്ഷേത്രത്തിനുമുന്നിൽ സ്വർണ്ണക്കൊടിമരമുണ്ട്. തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വത്തിന്റെ കീഴിലുള്ള ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കാരാണ്മ കുളങ്ങര ഇല്ലക്കാർക്കാണ്. ശബരിമലയിലെ തന്ത്രാധികാരത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ പ്രശസ്തമായ താഴമൺ തന്ത്രികൾ ഇവിടെ തന്ത്രകർമ്മങ്ങൾക്ക് അധികാരമുള്ളവരാണ്. ശിവൻ, ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ എന്നിവരെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നു.
വെള്ളക്കാരുടെ കുലദേവത മങ്കൊമ്പിലമ്മയാണ്. ഏകദേശം ആയിരം വർഷം മുമ്പ് അവർക്ക് കൂടെ കൊണ്ടുവന്ന കുലദേവതയാണ് മങ്കൊമ്പിലമ്മ. തെങ്കാശിയിലെ അഞ്ചു ഊരുകാരായ ഇവരെ "അഞ്ഞൂറ്റിക്കാർ" എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. അവർ കോട്ടയം ജില്ലയിലെ പാലായ്ക്കു സമീപമുള്ള മൂന്നിലവിൽ കുടിയേറി.
മഹിഷാസുര മർദ്ദിനിയായ ശിവമഹാലക്ഷ്മി ആണ് മങ്കൊമ്പിലമ്മ. തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാവിന്റെ സ്ഥാനമായിരുന്ന പവ്വത്തിൽ കൈമൾ വീടുപണിയുന്നതിന്, പാലായ്ക്കടുത്തുള്ള മങ്കൊമ്പുമലയിൽ നിന്നുള്ള മരക്കൊമ്പ് തടിവെട്ടി ചങ്ങാടമാക്കി പമ്പാനദിവഴി ആലപ്പുഴയിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകുമ്പോൾ, അത് കരയിലുടക്കിയെന്നും പിന്നീട് ഇളക്കാനായില്ലെന്നും ആ തടിയിൽ ഭഗവതികുടിയുണ്ടെന്നറിയുന്നുണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ദേവിക്കുവേണ്ടി ആ സ്ഥലത്ത് ഒരു അമ്പലം പണിതുവെന്നത് ഐതിഹ്യമാണ്. മങ്കൊമ്പിലമ്മയോടൊപ്പം വന്ന ദേവിമാർക്കായി അടുത്തുള്ള മറ്റ് രണ്ടിടങ്ങളിൽ കൈമളും നാട്ടുകാരും ക്ഷേത്രങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചു. വടയാറ്റു ക്ഷേത്രം, കോയിക്കൽ ക്ഷേത്രം എന്നിവയാണ് അവയുടെ പേരുകൾ.
മങ്കൊമ്പ് എന്ന സ്ഥലപ്പേർ ദേവിയെ മങ്കൊമ്പിൽ കുടിയിരുത്തിയതിനാലാണ് ഉദ്ഭവിച്ചതെന്നും, കരയിൽ മാങ്കൊമ്പ് ഉടക്കിയതിനാലാണ് എന്നും പല വ്യാഖ്യാനങ്ങളുണ്ട്. ഈ സ്ഥലത്തിൻറെ മറ്റൊരു പേര് കോട്ടഭാഗം എന്നാണ്. ദേവിയുടെ പൂജാക്രമങ്ങൾ ഇവിടെക്കാർക്ക് അറിയാത്തതിനാൽ, കോലത്തുനാട്ടിലെ അറയ്ക്കൽ നിന്നുള്ള നമ്പൂതിരിമാരെ പൂജയ്ക്കായി കൊണ്ടുവന്നു. അവർ ക്ഷേത്രക്കുളത്തോടു ചേർന്ന് താമസമാക്കുകയും, അതിനാൽ കുളങ്ങരെ ഇല്ലക്കാർ എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട്, ദൂരദേശങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ബ്രാഹ്മണർ ക്ഷേത്രസംബന്ധമായ ജോലികൾക്കും കച്ചവടത്തിനുമായി ഇവിടെ കുടിയേറുകയുണ്ടായി.
പാലായ്ക്കടുത്തുള്ള മൂന്നിലവ് മങ്കൊമ്പുകാവാണ് മങ്കൊമ്പിലമ്മയുടെ പ്രധാനസ്ഥാനം. ഇവിടെനിന്ന് ദേവിയെ നിരവധി സ്ഥലങ്ങളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്.മേടമാസത്തിലെ പത്താമുദയത്തിൽ ക്ഷേത്രോത്സവം നടക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ പറയെടുപ്പ് മഹോത്സവം വളരെ പ്രത്യേകതയുള്ളതാണ്. നാടിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള എല്ലാ ജാതി മതസ്ഥരും ദേവിക്ക് സമർപ്പണം നടത്താൻ എത്തിച്ചേരുന്നു. ഉത്സവകാലത്ത് ക്ഷേത്രപരിസരം ജനക്കൂട്ടത്തോടെ നിറഞ്ഞിരിക്കും.
Address:
Moncompu, Kerala 688502
