Thirumani Mangalam Mahadeva Temple is situated in Kudassanad village, within the Palamel village of the Kayamkulam Mavelikara taluk in the Alappuzha district. This sacred site is devoted to the deities Shiva and Vishnu.
Lord Mahadeva and Lord Vishnu are enshrined in two equally significant circular Sri Kovils, with Ganapati serving as sub-deities and Shri Parvati providing darshan to the west within the Sri Kovil dedicated to Mahadeva. While the temple is referred to as Mahadevar temple, both Sri Mahadev and Sri Maha Vishnu hold equal prominence in this sacred space. The principal deities are Sree Mahadevan, Swayambhu, and Sree Mahavishnu, Chaturbahu, who are positioned in two distinct sanctums, both oriented towards the east within the same nalampalam.
The temple's origin is linked to Arjuna, the third of the Panchapandas and renowned archer hero. The board, in collaboration with the devotees, has undertaken renovations of the nalampalam, flagpoles, and footpaths, in addition to the shrines and namaskaramandapams. Adjacent to the shrine of Lord Shiva, there is an idol of Ganesha, positioned slightly tilted to the right and facing the north-east, seated on the lap of the Lord. Behind the shrine of Lord Mahadev, Sri Parvati is depicted with Abhayavarada mudras, oriented towards the west and not directed towards the Lord, differing from the arrangement found in the Chengannur temple. A shrine dedicated to the goddess is also present, where her idol stands with Varadamudra in the right hand and Abhayamudra in the left. In the shrine of Lord Vishnu, Sridevi and Bhudevi are represented on either side of the Lord.
Within the nalampalam, Sri Dharmashasta is enshrined in the south-west corner of the Lord Parameshwar's shrine. Additionally, outside the nalampalam, there are deities including Rakshass, Yakshiamma, Madaswami, Srinagarajav, and Srinagayakshiamma. The principal celebration at the Thirumanimangalam temple is the Uthram festival in the month of Kumbha. This event is characterized by the significance of tantric rituals. Spanning eight days, the festival features the Utram Aarattu of Kumbha adorned with flags.
Noteworthy aspects of this celebration include two flag hoistings, two Utsavabali, and two Aarattu ceremonies conducted simultaneously. It is believed that all activities performed here should occur in pairs. Rituals such as Archana, Nivedya offerings, walking, and Nirapara Samarpanam, which is the primary offering during the festival, are to be executed in twos. During the festival, on the day of Ayilyam, a unique Noorum-Palum ritual is conducted in honor of the Naga King and the Naga Yakshi, an event that occurs only once annually.
On the sixth day, Lord Mahadev and Lord Vishnu are paraded on two elephants, transporting the temple towards the west. Upon reaching the western gate, they also carry Goddess Shri Parvati on a separate elephant. Accompanied by two additional elephants, the deities proceed to Aarattu. This assembly of Shaiva, Vaishnava, and Shakteya deities is a rare occurrence, taking place only once a year, and is considered a significant and noble event to witness. The Utram in Kumbha holds significant importance; however, Shivaratri, Ashtamirohini, and Mandalachirap are particularly celebrated at this location.
During the Navratri festival, books are revered in the western courtyard, and children participate in Ezhuthiniruthu in the presence of Bhagwati on Vijayadashami. On the Karthika day in Vruschikam, Pongal offerings are elegantly presented before Goddess Shri Parvati in the western courtyard. The Karkidaka Vavubali attracts numerous visitors, as it is situated along the banks of Karingali Puncha, which features 18 sacred tributaries and embodies the spirit of Lord Vishnu. This magnificent temple serves as a revered site for both Shaiva and Vaishnava worship.
തിരുമണിമംഗലം ശ്രീമഹാദേവർ ക്ഷേത്രം
ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ കായംകുളത്ത്, മാവേലിക്കര താലൂക്കിൽ, പാലമേൽ വില്ലേജിലെ കുടശ്ശനാട് ഗ്രാമത്തിൽ, അതിവിശാലമായ കരിങ്ങാലി പുഞ്ചയുടെ കിഴക്കേ കരയിൽ ഈ മഹാക്ഷേത്രം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. മഹാദേവനും മഹാവിഷ്ണുവും വൃത്താകൃതിയിലുള്ള രണ്ട് ശ്രീ കോവിലുകളിൽ സമാന പ്രാധാന്യത്തോടെ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. മഹാദേവന്റെ ശ്രീ കോവിലിൽ ഉപദേവന്മാരായി ഗണപതിയും, പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി ശ്രീപാർവ്വതിയും കുടികൊള്ളുന്നു.
മധ്യതിരുവിതാംകൂറിലെ ഓണാട്ടുകരയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രധാന ക്ഷേത്രമാണ് തിരുമണിമംഗലം ശ്രീമഹാദേവർ ക്ഷേത്രം. മഹാദേവർ ക്ഷേത്രം എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ, ശ്രീമഹാദേവനും ശ്രീമഹാവിഷ്ണുവും സമാന പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു. പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠകൾ ഒരേ നാലമ്പലത്തിൽ കിഴക്ക് ദർശനമായ രണ്ട് വ്യത്യസ്ത ശ്രീകോവിലുകളിലായി സ്വയംഭൂമായ ശ്രീമഹാദേവനും, ചതുർബാഹുവായ ശ്രീമഹാവിഷ്ണുവും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.
തിരുമണിമംഗലം ക്ഷേത്രം ഇപ്പോൾ തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ സംരക്ഷണത്തിലാണെന്ന് അറിയിക്കുന്നു. നാട്ടുകാരായ ക്ഷേത്രവിശ്വാസികൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന ഉപദേശകസമിതിയും ക്ഷേത്രകാര്യങ്ങളിൽ ഉത്തമമായ സേവനം നടത്തുന്നു. ശ്രീകോവിലുകൾ, നമസ്കാരമണ്ഡപങ്ങൾ, നാലമ്പലങ്ങൾ, കൊടിമരങ്ങൾ, നടപ്പന്തലുകൾ എന്നിവ വിശ്വാസികളുടെ സഹകരണത്തോടെ ബോർഡ് പുതുക്കി പണിയിച്ചിട്ടുണ്ട്. പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠകളായ ശ്രീമഹാദേവനും, ശ്രീമഹാവിഷ്ണുവും, ശിവന്റെ ശ്രീകോവിലിനോട് ചേർന്ന് വലതു വശത്തായി ഒരു അല്പം ചരിഞ്ഞ് വടക്ക് കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ഭഗവാന്റെ മടിയിൽ ഉപവിഷ്ടനായ ഭാവത്തിൽ ഗണപതി പ്രതിഷ്ഠയും, മഹാദേവന്റെ അതേ ശ്രീകോവിലിൽ പുറകിലായി ചെങ്ങന്നൂർ അമ്പലത്തിലെ പോലെ ഭഗവാൻ അനഭിമുഖമായി പടിഞ്ഞാറോട്ട് ദർശനമായി അഭയവരദ മുദ്രകളോടുകൂടി ത്രൈലോക്യ സുന്ദരിയായ ശ്രീപാർവ്വതി ദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയും ഉണ്ട്.
ഇവിടുത്തെ ദേവിവിഗ്രഹം വലതുകൈയിൽ വരദമുദ്രയും, ഇടതുകൈയിൽ അഭയമുദ്രയും ഉള്ള ഭാവത്തിൽ നിൽക്കുന്നു. മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ ശ്രീകോവിലിൽ ഭഗവാന്റെ ഇടവും വലവും ശ്രീദേവിയെയും ഭൂദേവിയെയും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. നാലമ്പലത്തിനുള്ളിൽ പരമേശ്വരന്റെ ശ്രീകോവിലിന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ മൂലയിൽ ശ്രീധർമ്മശാസ്താവിനെയും പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നു. നാലമ്പലത്തിന് പുറത്ത് രക്ഷസ്സ്, യക്ഷിയമ്മ, മാടസ്വാമി, ശ്രീനാഗരാജാവ്, ശ്രീനാഗയക്ഷിയമ്മ എന്നിവയുടെ പ്രതിഷ്ഠകളും കാണപ്പെടുന്നു.
തിരുമണിമംഗലം ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ആട്ടവിശേഷം കുംഭത്തിലെ ഉത്രമാണ്. താന്ത്രിക ചടങ്ങുകൾക്ക് വലിയ പ്രാധാന്യം ഉള്ള ഉത്സവമാണ് ഇവിടെ ആഘോഷിക്കുന്നത്. കുംഭത്തിലെ ഉത്രം ആറാട്ട് വരത്തക്ക രീതിയിൽ കൊടിയേറി എട്ട് ദിവസത്തെ ഉത്സവം നടത്തപ്പെടുന്നു. ഒരുപോലെ രണ്ട് കൊടിയേറ്റം, ഒരേ സമയം നടക്കുന്ന രണ്ട് ഉത്സവബലി, രണ്ട് ആറാട്ട് എന്നിവയാണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പ്രത്യേകതകൾ. ഇവിടെ എന്തെങ്കിലും ചെയ്താലും രണ്ടായി ചെയ്യണം എന്നതാണ് പ്രധാനം. അർച്ചന, നിവേദ്യ വഴിപാടുകൾ, നടക്ക് വെക്കൽ, ഉത്സവകാലത്ത് പ്രധാനമായ നിറപറ സമർപ്പണം എന്നിവയൊക്കെ രണ്ടായി ചെയ്യേണ്ടതാണ്.
ഉത്സവകാലത്ത് ആയില്യം നാളിൽ നാഗരാജാവിനും നാഗയക്ഷിക്കും വർഷത്തിൽ ഒരിക്കൽ മാത്രം നടത്തുന്ന പ്രത്യേക നൂറും പാലും നടത്തപ്പെടുന്നു. ആറാട്ടിന് മഹാദേവനും വിഷ്ണുദേവനും രണ്ട് ആനപ്പുറത്തായി എഴുന്നള്ളി ക്ഷേത്രം വലം വച്ച് ഉത്സവം ആഘോഷിക്കുന്നു.ശ്രീപാർവ്വതിദേവിയെ മറ്റൊരു ആനപ്പുറത്ത് കൂടിയെത്തിക്കുന്നു. മറ്റ് രണ്ട് അകമ്പടി ആനകളോടുകൂടി ദേവീദേവന്മാർ ആറാട്ടിന് പുറപ്പെടുന്നു. ശൈവ, വൈഷ്ണവ, ശാക്തേയ മൂർത്തികളുടെ ഈ കൂട്ടിയിടൽ വർഷത്തിൽ ഒരിക്കൽ മാത്രം നടക്കുന്നതും അത്യപൂർവ്വവും ഏറ്റവും ശ്രേഷ്ഠവും ദർശനപ്രധാനവുമാണ്. മഹാദേവനും മഹാവിഷ്ണുവും ആറാട്ട് ദിനത്തിൽ മാത്രം ശ്രീപരമേശ്വരി ശ്രീലകം വിട്ട് പുറത്ത് എഴുന്നള്ളുന്നു.
ആറാട്ട് എഴുന്നള്ളത്തിൽ കുടശ്ശനാട് കടയ്ക്കമൂത്തേടത്ത് ശ്രീധർമ്മശാസ്താ ക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരുന്നതിന് ശേഷം ഭഗവതി മകനോടൊപ്പം ക്ഷേത്രത്തിൽ വിശ്രമിക്കുന്നു. മഹാദേവനും വിഷ്ണുദേവനും കടയ്ക്കമൂത്തേടത്ത് മകന്റെ ക്ഷേത്രകുളത്തിൽ ആറാടീ നൈവേദ്യ പൂജകൾ കഴിഞ്ഞ് തിരികെ എത്തി ദീപാരാധന കഴിഞ്ഞ് തിരുമണിമംഗലത്തേക്ക് പുറപ്പെടാൻ തയ്യാറെടുക്കുന്നു. ശ്രീപരമേശ്വരനും, ശ്രീപരമേശ്വരിയും, ശ്രീമൻ നാരായണനും മകനായ ശ്രീധർമ്മശാസ്താവിനോട് യാത്ര പറഞ്ഞ് അടുത്തവർഷം വീണ്ടും വരാമെന്ന് പറഞ്ഞ് പുറപ്പെടുന്നു.
മധ്യതിരുവിതാംകൂറിലെ മറ്റ് എല്ലാ ക്ഷേത്രങ്ങളിലെയും പോലെ, ഇവിടുത്തെ ആറാട്ട് ഘോഷയാത്രയും അത്യന്തം ആകർഷകമാണ്. എല്ലാ തരത്തിലുള്ള വാദ്യ മേളകൾ, തീവട്ടികൾ, ധാരാളം താലപ്പൊലികൾ, വായ്കുരവകൾ, ആർപ്പ് വിളികൾ, ഗജവീരന്മാർ എന്നിവയുടെ അകമ്പടിയോടെ ക്ഷേത്രത്തിൽ തിരികെ എത്തി കൊടി ഇറക്കുന്നു. ശിവരാത്രി, അഷ്ടമിരോഹിണി, മണ്ഡലചിറപ്പ് എന്നിവയെ ഇവിടെ പ്രത്യേകമായി ആഘോഷിക്കുന്നു. നവരാത്രി കാലത്ത് പടിഞ്ഞാറെ നടയിൽ പുസ്തകം പൂജവെക്കുകയും, വിജയദശമി ദിനത്തിൽ ഭഗവതിയുടെ സന്നിധിയിൽ കുട്ടികളെ എഴുത്തിനിരുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. വൃശ്ചികത്തിലെ കാർത്തിക നാളിൽ പടിഞ്ഞാറേ നടയിൽ ശ്രീപാർവ്വതി ദേവിയുടെ തിരുമുമ്പിൽ പൊങ്കാല സമർപ്പണം വളരെ മനോഹരമായി ആഘോഷിക്കുന്നു.
Address:
Kudassanad, Kerala 689512
