Thiruvambady Sree Krishna Temple Punkunnam Thrissur

The principal deities worshipped here are Lord Krishna in his child form and Goddess Bhadrakali, both of whom are revered with equal devotion. The temple also houses sub-shrines for Lord Ganesha, Lord Sastha, and Brahmarakshasa.

Additionally, there is a separate sub-temple for Lord Ganesha situated behind the main temple.Thiruvambadi Bhagavathi is one of the main participants in the famous Thrissur Pooram festival. According to local belief, the goddess is considered the younger sister of Paramekkavu Bhagavathi, the presiding deity of the nearby Paramekkavu Temple.

One of the key highlights of the Thrissur Pooram is the ritual known as "Madathil Varavu." On this day, the idols of both Thiruvambadi Bhagavathi and Lord Krishna are ceremoniously taken to Brahmaswom Madom. After the "Erakkipooja" (a ritualistic offering), a grand procession begins, leading the deities to the Vadakkumnathan Temple, accompanied by the traditional and majestic panchavadyam (a classical temple orchestra).The temple was also known for its famous elephant, Thiruvambadi Sivasundar, who was much loved and passed away in 2018.

തിരുവമ്പാടി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം

ശ്രീ വടക്കുന്നാഥൻ ക്ഷേത്രത്തിന്റെയും പാറമേക്കാവ് ക്ഷേത്രത്തിന്റെയും ഓളംപ്രാപ്തിയില്ലെങ്കിലും, തൃശ്ശൂരിലെ അതിപുരാതന ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഒന്ന് തന്നെയാണ് തിരുവമ്പാടി ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം. തൃശ്ശൂർ പൂരത്തിന്റെ പ്രധാന പങ്കാളികളിലൊന്നായ ഈ ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ നഗരത്തിന്റെ വടക്കുഭാഗത്തായി പാട്ടുരായ്ക്കലിൽ, ഷൊർണ്ണൂർ റോഡിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഇവിടെ പ്രധാനപ്രതിഷ്ഠ ഉണ്ണിക്കണ്ണന്റെ രൂപത്തിലുള്ള ശ്രീകൃഷ്ണഭഗവാനാണ്. ഭഗവതിയും തുല്യപ്രാധാന്യത്തോടെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നു.ഐതിഹ്യപ്രകാരം, ശ്രീകൃഷ്ണപ്രതിഷ്ഠയുടെ ആദ്യമൂലസ്ഥാനം തൃശ്ശൂരിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 15 കിലോമീറ്റർ വടക്കുപടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന എടക്കളത്തൂരിലായിരുന്നു. പിന്നീട് അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്ന ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് ഈ പ്രതിഷ്ഠയെ കൊണ്ടുവന്നുവെന്നാണ് വിശ്വാസം.

ക്ഷേത്രത്തിൽ ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, നാഗദേവതകൾ, ബ്രഹ്മരക്ഷസ്സ്, ഘണ്ടാകർണ്ണൻ, ഭൈരവൻ, കുട്ടിച്ചാത്തൻ, മണികണ്ഠൻ എന്നീ ഉപദേവതകളും പ്രതിഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്. ശ്രീകൃഷ്ണന്റേതായി കുംഭമാസത്തിലെ പൂയം നാളിൽ കൊടിയേറി ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്ന എട്ടുദിവസത്തെ ഉത്സവം, ധനുമാസത്തിലെ വൈകുണ്ഠ ഏകാദശി, ചിങ്ങമാസത്തിലെ അഷ്ടമിരോഹിണി, മേടമാസത്തിലെ വിഷു എന്നിവയാണ് പ്രധാന ആഘോഷങ്ങൾ. ഭഗവതിക്കായി മേടമാസത്തിലെ തൃശ്ശൂർ പൂരവും ധനുമാസത്തിലെ മൂന്നാമത്തെ ഞായറാഴ്ച ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്ന വേലയുമാണ് പ്രധാന ഉത്സവങ്ങൾ.ക്ഷേത്രഭരണം ഏറ്റെടുത്ത് നയിക്കുന്നതും ഒരുക്കുന്നതും സ്വന്തം കമ്മിറ്റി വഴിയാണ്.

തിരുവമ്പാടി ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രം ആദിമത്തിൽ ഒരു ഭഗവതിക്ഷേത്രമായിരുന്നു എന്നാണ് ചരിത്രം സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. ടിപ്പു സുൽത്താന്റെ ആക്രമണകാലത്താണ് ഈ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പ്രധാനചരിത്രപരമായ ആരംഭം സംഭവിക്കുന്നത്. ടിപ്പുവിന്റെ പട്ടാളഭീഷണിയെ ഭയന്ന്, എടക്കളത്തൂരിൽ നിന്നുള്ള ശാന്തിക്കാരൻ കൃഷ്ണവിഗ്രഹം എടുത്ത് ഓടി പിന്നീട് ആ വിഗ്രഹം തിരുവമ്പാടി ഭാഗത്ത് വടക്കേ അങ്ങാടിയിലുള്ള കണ്ടൻകാവിൽ താൽക്കാലികമായി പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. കൃഷ്ണനോടൊപ്പം ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്ന ബാലഭദ്രകാളിയേയും ഈ സ്ഥലത്ത് പ്രതിഷ്ഠിച്ചു. പിന്നീട് ശ്രീകൃഷ്ണവിഗ്രഹം തിരുവമ്പാടിയിലെ ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിക്കുകയും, അതോടെ ഭഗവതിയെ 'എടത്തരിക’ (പുറത്തേക്കു) മാറ്റുകയും ചെയ്തു.

തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന ദേവതാവിഗ്രഹങ്ങളായ ഉണ്ണികൃഷ്ണനും തിരുവമ്പാടിയമ്മയും പടിഞ്ഞാറോട്ടുള്ള ദർശനത്തിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നവയാണ്. ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ ഏകദേശം മൂന്നടി ഉയരമുള്ള ബാലകൃഷ്ണ രൂപത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നത്, വലതുകൈയിൽ ഓടക്കുഴൽ കൈവശം വച്ചും ഇടതുകൈ അരത്തിൽ കുത്തിയ നിലയിലും. ബാലഭദ്രകാളിയായ തിരുവമ്പാടിയമ്മയുടെ വിഗ്രഹം നാലടി ഉയരമുള്ളതും നാലുകൈകളോടുകൂടിയതുമാണ് – പുറകിലെ വലതുകൈയിൽ ത്രിശൂലം, ഇടതുകൈയിൽ ദാരികശിരസ്സ്, മുന്നിലുള്ള ഇടതുകൈയിൽ രക്തപാത്രം, വലതുകൈയിൽ നാന്ദകം എന്ന വാൾ എന്നിങ്ങനെയാണ്.

തിരുവമ്പാടി ക്ഷേത്രം നിത്യേന മൂന്ന് പൂജകളും മൂന്ന് ശീവേലികളുമുള്ള മഹാക്ഷേത്രമാണിത്. പുലർച്ചെ നാലുമണിക്ക് തവിൽ, നാദസ്വരം തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങളുടെയും ഏഴ് തവണ ശംഖനാദത്തോടെയും കൂടിയുള്ള പള്ളിയുണർത്തൽ ചടങ്ങിനുശേഷം നാലരയ്ക്കാണ് നടതുറക്കുന്നത്. ആദ്യ ചടങ്ങായ നിർമ്മാല്യദർശനം ഭഗവാനും ഭഗവതിയും ഒരുമിച്ചുള്ള നടകളിൽ വച്ച് നടക്കുന്നു. തുടർന്ന് അഭിഷേകങ്ങൾ ആരംഭിക്കുന്നു. ആദ്യം വിവിധ പച്ചമരുന്നുകൾ ചേർത്തുണ്ടാക്കിയ നല്ലെണ്ണ കൊണ്ട് അഭിഷേകം ചെയ്യുന്നു. അതിനു ശേഷം വാകച്ചാർത്തിനാണ് കഴിവുവരുന്നത് – നെന്മേനിവാകപ്പൂവ് പൊടിച്ചെടുത്ത പൊടികൊണ്ടുള്ള ഈ അഭിഷേകം ഗുരുവായൂരിനുശേഷം ഏറ്റവും വിപുലമായി നടത്തുന്നത് തിരുവമ്പാടിയിലാണ്. തുടർന്ന് ശംഖാഭിഷേകവും സുവർണകലശാഭിഷേകവും നടത്തുന്നുവാകയും അതിനോടെയാണ് അഭിഷേകക്രമങ്ങൾ അവസാനിക്കുന്നത്. പിന്നീട് ഭഗവാനെയും ഭഗവതിയെയും പുതുമയായ ആടയാഭരണങ്ങൾ അണിയിച്ച് അലങ്കരിക്കുന്നു. ആദ്യ നിവേദ്യങ്ങളായി മലർ, ശർക്കര, കദളിപ്പഴം എന്നിവ സമർപ്പിക്കുന്നു. ഈ സമയം രാവിലെ അഞ്ചരയാകാറുണ്ട്. അതിനുശേഷം ക്ഷേത്രത്തിനകത്തുള്ള വടക്കേ വാതിൽമാടത്തിൽ ഗണപതിഹോമം ആരംഭിച്ച് സൂര്യോദയം വരെയായി നീണ്ടുനിൽക്കുന്നു.

രാവിലെ ഏഴ് മണിയോടെ ഉഷഃപൂജ ആരംഭിക്കുന്നു, ഇതിന് അടച്ചുപൂജയുമുണ്ട്. ഈ സമയത്ത് ഭഗവാനെ നിവേദനം ചെയ്യുന്നത് നെയ്പ്പായസം, വെണ്ണ, ത്രിമധുരം എന്നിവയോടെയാണ്. ഉഷഃപൂജയ്ക്ക് ശേഷം നടക്കുന്ന ഉഷഃശീവേലി, ഭഗവാൻ തന്റെ ഭൂതഗണങ്ങൾക്ക് നിവേദ്യം നൽകുന്നത് നേരിട്ട് കാണുന്നു എന്ന സങ്കല്പത്തിൽ നടക്കുന്നു. മേൽശാന്തി ജലഗന്ധപുഷ്പാദികളുമായി മുന്നിൽ നടക്കുന്ന വേളയിൽ കീഴ്ശാന്തി ഭഗവാന്റെ തിടമ്പുമായി പിന്തുടരുന്നു. നാലമ്പലത്തിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള എല്ലാ ബലിക്കല്ലുകളിലും ഈ സമയം ബലിതൂക്കുന്നു. ശേഷം കീഴ്ശാന്തി ആനപ്പുറത്ത് കയറുകയും ഭഗവാന്റെ തിടമ്പ് എഴുന്നള്ളിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ചെണ്ട (വലംതലയും ഇടംതലയും), ഇലത്താളം, ചേങ്ങില, കൊമ്പ്, കുറുംകുഴൽ എന്നിവ ശീവേലിയ്ക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്ന പ്രധാന വാദ്യങ്ങൾ ആകുന്നു. ഭഗവാനെ ഭക്തജനങ്ങൾ നാമജപത്തോടെ അനുഗമിക്കുമ്പോൾ മൂന്ന് പ്രദക്ഷിണങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ് പ്രധാന ബലിക്കല്ലിൽ ബലിതൂക്കുന്നതോടെ ശീവേലി സമാപിക്കുന്നു.രാവിലെ പത്ത് മണിക്ക് ഉച്ചപ്പൂജ ആരംഭിക്കുന്നു, ഇതിലും അടച്ചുപൂജയുണ്ട്. പാൽപ്പായസമാണ് ഈ സമയത്തെ പ്രധാന നിവേദ്യം. ഭഗവാന്റെ മൂന്ന് പൂജകളിലെയും ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ് ഉച്ചപ്പൂജ.വൈകീട്ട് നാലരയ്ക്ക് ക്ഷേത്രനട വീണ്ടും തുറക്കുകയും, സൂര്യാസ്തമയത്തിന് അനുയോജ്യമായി സന്ധ്യാദീപാരാധന നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ സമയത്ത് ക്ഷേത്രത്തിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള വിളക്കുകൾ എല്ലാം തെളിയിക്കുന്ന പതിവുണ്ട്. ദീപാരാധനയ്ക്കിടെ കർപ്പൂരം കത്തിച്ച് ഉഴിയുന്ന ചടങ്ങും നടക്കുന്നു. ഈ വേളയിൽ 'കേളിക്കൈ' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു വിശിഷ്ടവാദ്യവേദിയുമുണ്ട് — ചെണ്ട, മദ്ദളം, ഇലത്താളം തുടങ്ങിയ വാദ്യങ്ങൾ ചേർന്ന് ഭഗവാനെ ആചരിക്കുന്ന നാദാർച്ചനയാണ് ഇത്. ദീപാരാധനയ്ക്കുശേഷം രാത്രി ഏഴരയോടെ അത്താഴപ്പൂജ ആരംഭിക്കുന്നു. അപ്പം, അട, വെറ്റില എന്നിവയാണ് ഈ സമയത്തെ പ്രധാന നിവേദ്യങ്ങൾ. അത്താഴപ്പൂജയ്ക്ക് ശേഷം രാത്രി എട്ടുമണിയോടെ അത്താഴശീവേലി നടത്തപ്പെടുന്നു.

ധനുമാസത്തിലെ വേലയും മേടമാസത്തിലെ തൃശ്ശൂർ പൂരവും ഭഗവതിയുടേതാണ്. ചിങ്ങമാസത്തിലെ അഷ്ടമിരോഹിണി, ധനുമാസത്തിലെ സ്വർഗ്ഗവാതിൽ ഏകാദശി എന്നിവയും കുംഭമാസത്തിലെ പൂയം നാളിൽ കൊടിയേറി ആരംഭിച്ച് എട്ടാം ദിവസം ആറാട്ടോടെ സമാപിക്കുന്ന ഉത്സവവുമാണ് ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ പ്രധാന ആണ്ടുവിശേഷങ്ങൾ. ആണ്ടുതോറും ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്ന മറ്റൊരു പ്രധാന ചടങ്ങാണ് പ്രതിഷ്ഠാദിനം.